Κωνσταντίνος Μάντζαρης: “Βασική προϋπόθεση δημιουργίας ενός θρησκευτικού θέματος είναι η λειτουργικότητα του έργου προς το πρόσωπο ή στην κοινότητα όπου απευθύνεται”

“Αλλοίμονο στον πολιτισμό που δεν αποδέχεται την τέχνη και ευτυχώς που η τέχνη, εκ φύσεως έχει εξωστρεφή χαρακτήρα και μπορεί να οξυγονώνει πολιτισμούς που δυσκολεύονται να την παράγουν.”

Πώς και πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε συστηματικά με τη ζωγραφική; Ο πόθος μετοχής με τον υπερβατικό χώρο των Αγίων και των μυστηρίων της Εκκλησίας ως μία οντολογική ανάγκη, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα που δίνεται μέσω του Βυζαντινού εικαστικού συστήματος να παροντοποιεί μορφές και ιστορικά γεγονότα με έναν μυστικιστικό, συμβολικό τρόπο, έστρεψαν την ανάγκη για έκφραση, ως μια μορφή λατρείας, σχέσεως και αναγωγής προς το “ολότελα Άλλο” στο Βυζαντινό “τρόπο”, όπως συμβατικά αναφέρεται, γραφής. Αποτελώντας για εμένα ένα μοναδικό μέσο ολοκλήρωσης από τα γυμνασιακά μου χρόνια μέχρι τώρα. Παίρνωντας τα πρώτα ερεθίσματα και εμπειρίες από το οικογενειακό περιβάλλον, που πάντα υπήρχε μια εικαστική αναζήτηση κι ένας θαυμασμός για τα επιτεύγματα της εικαστικής παραγωγής.

Σε ποιό ρεύμα ή κίνημα θα εντάσσατε τα έργα σας; Η εκφραστική γλώσσα που χρησιμοποιώ είναι σαφές ότι προέρχεται από τη Βυζαντινή παράδοση και τον πολιτισμό, έτσι όπως διαμορφώθηκε στη χιλιετή και πλέον πορεία του και όπως συνεχίζει, θέλω να πιστεύω να εξελίσσεται έως σήμερα. Καθότι δεν πρόκειται για μία γλώσσα νεκρή ή μόνο ένα νοσταλγικό επίτευγμα του παελθόντος, αλλά ένα οικουμενικό γεγονός που τα αρχέτυπά του επηρέασαν και επηρεάζουν τάσεις έως και στη σύγχρονη τέχνη και εποχή. Έτσι εκμεταλευόμενος το περιθώριο που αφήνει για προσωπική κατάθεση, αποτύπωση και γραφή συνδυάζω στη δουλειά μου στοιχεία από διάφορες περιόδους της ιστορίας με σαφής επιρροές από την Παλαιολόγεια εποχή. Ωστόσο, θα απέφευγα να την κατηγοριοποιήσω σε κάποια σχολή, καθώς δε χρησιμοποιείται κάποια συγκεκριμένη μανιέρα, αφού προσαρμόζεται η δουλειά, στο στυλ, στις συνθήκες και στο χώρο φιλοξενίας της.

Από που αντλείτε την έμπνευσή σας; Θεωρώ ότι πηγή τροφοδότησης της έμπνευσης κάθε δημιουργού είναι η ίδια η σχέση με την τέχνη του, που ο έρωτάς του γι’ αυτήν τον κρατά σε εγρήγορση και ανοιχτό σε ερεθίσματα που χρησιμοποιεί για να αποδείξει την αγάπη του σ’ αυτήν.
Ωστόσο, βασική προϋπόθεση δημιουργίας ενός θρησκευτικού θέματος είναι η λειτουργικότητα του έργου προς το πρόσωπο ή στην κοινότητα όπου απευθύνεται. Έτσι, σεβόμενος της αναγκαιότητα αναγνωσιμότητάς των μορφών ή των ιστορικών γεγονότων που πρέπει να εικονιστούν, πηγή έμπνευσης αποτελεί κατά κύριο λόγο η μελέτη του ίδιου το θέματος. Γενικότερα “ο λόγος” της δημιουργίας και ο σκοπός που θα επιτελέσει το έργο διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο σκέψης κατά τη διαδικασία παραγωγής.

Υπάρχουν προσωπικότητες ή άλλοι καλλιτέχνες που έχουν επηρεάσει το έργο σας; Ίσως να θεωρηθεί υπερβολή, αλλά δεν υπάρχει κάποιος που να μη μου αρέσει ή να μη με επηρεάζει με κάποιο τρόπο. Οπότε είναι δύσκολο να απαριθμήσω, μόνο μπαίνω στον πειρασμό να αναφερθώ γενικότερα, λόγω της ιδιαιτερότητας της δουλειάς, στους Βυζαντινούς καλλιτέχνες, στην πρώιμη Ιταλική ζωγραφική, στη σχολή της Σιένας και σε πολλούς άλλους ζωγράφους και μη.

Πόσο αποδεκτή είναι η τέχνη στην Ελλάδα σήμερα και τι ρόλο καλείται να παίξει στο δημόσιο χώρο; Αλλοίμονο στον πολιτισμό που δεν αποδέχεται την τέχνη και ευτυχώς που η τέχνη, εκ φύσεως έχει εξωστρεφή χαρακτήρα και μπορεί να οξυγονώνει πολιτισμούς που δυσκολεύονται να την παράγουν. Πόσο μάλλον στην Ελλάδα που αναμφισβήτητα ο πλούτος του πνεύματός της μπόλιασε όλη τη μεγάλη δύση, δε θα γινόταν να μην είναι αποδεκτή. Μόνο που η σημερινή πραγματικότητα μετατόπισε τις προτεραιότητές σε ζητήματα επιβίωσης, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να εννοηθεί ο καλλιτέχνης ως επαγγελματίας, με ευθύνες να βαραίνουν πολιτεία και κράτος. Δυστυχώς, μια Ελλάδα που έχει ταυτιστεί μόνο με το αρχαίο κλασσικό κάλος, διαγράφοντας αιώνες ιστορίας εξαιτίας πολλών προκαταλήψεων που διαμορφώθηκαν ή αποδόθηκαν σε αυτή, σε μία ασθματική προσπάθεια να ακολουθήσει τις εξελίξεις του δυτικού πολιτισμού που εκείνη έθεσε τα θεμέλιά του. Δυσκολευόμενη να παράγει κάτι δικό της, από τη στιγμή που της λείπει ένα βασικό στοιχείο της ταυτότητάς της.
Ωστόσο, παρακολουθώ φωτεινές εξαιρέσεις καλλιτεχνών και στην Ελλάδα που αγωνίζονται και έχουν λόγο να πουν. Το έργο τους έχει πνοή ανανέωσης, φρεσκάδας και αλήθειας και ελπίζω κάποια στιγμή, με μία δυναμική, ικανή να επαναπροσδιορίσει αξίες και να καταστήσει σαφή την οικουμενικότητα, αλλά και λειτουργικότητα ενός νέου εικαστικού συστήματος και τρόπου σκέψης που να μυρίζει Ελλάδα.

Ποιά είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχετε θέσει στον εαυτό σας ως καλλιτέχνης; Η μεγαλύτερη πρόκληση που τίθεται στην αρχή κάθε έργου, είναι αυτή η Σισύφεια ανησυχία να φτάσει σε ένα σημείο που να με ικανοποιεί. Στο σημείο αυτό που αν προστεθεί κάτι ακόμα το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα θα καταστραφεί. Μια αγωνία ικανή να σε κάνει να χάσεις τον ύπνο σου για μέρες.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Σχέδια πάντα υπάρχουν πολλά, είτε για πειραματισμούς πάνω στην εξέλιξη της δημιουργίας του έργου, χρήση η εφαρμογή διάφορων υλικών, σκέψεις και ενέργειες για τη βελτίωση του αποτελέσματος, τρόποι επικοινωνίας της εργασίας κ.α. Όμως άμεσος στόχος είναι να ολοκληρωθούν οι τοιχογραφικές εργασίες σε ναούς που τρέχουν σε επαρχία και Αθήνα, να εικονογραφηθεί ένα παιδικό βιβλίο που η συγγραφή του βρίσκεται σε εξέλιξη από έναν φίλο και να προετοιμαστεί μια ατομική έκθεση μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβρη.