Ο Δαμιανός Πάντας, ένας καλλιτέχνης που κινείται εδώ και χρόνια στο χώρο της μουσικής με διακριτική ευαισθησία και βαθιά κατανόηση των ανθρώπινων σχέσεων, μας χαρίζει μια εις βάθος ματιά στο νέο του δημιουργικό εγχείρημα, το album «Ζωές Χωριστές». Μέσα από τη δισκογραφική τριλογία που άρχισε με το «Της ημέρας τα σκοτάδια» και συνεχίστηκε με το «Στα λόγια η ψυχή» για να ολοκληρωθεί με τις «Ζωές Χωριστές», ο Πάντας καταφέρνει να συνδυάσει τη μελωδική του γραφή με πολύπλοκα θεματικά ερωτήματα για την ανθρώπινη αποξένωση και τις δυσκολίες επικοινωνίας στις σύγχρονες σχέσεις.
Στην παρούσα συνέντευξη, ο Δαμιανός Πάντας μοιράζεται τις εμπειρίες, τις ιδέες και τα βαθιά πιστεύω του για τη δύναμη της τέχνης στην ανθρώπινη ζωή, καθώς και την ιδιαίτερη σχέση του με τη μουσική και τη λογοτεχνία, αποκαλύπτοντάς μας τις πολυδιάστατες όψεις ενός συνθέτη που συνεχίζει να βάζει το δικό του λιθαράκι στη διαμόρφωση της σύγχρονης ποιοτικής μουσικής σκηνής.
Ποια ήταν η αρχική έμπνευση για τον κύκλο τραγουδιών «Ζωές Χωριστές»; Πώς προέκυψε η ιδέα να εξερευνήσετε το ζήτημα της ανθρώπινης αποξένωσης μέσα από αυτά τα τραγούδια; Όταν ολοκληρώθηκε ο πρώτος δίσκος «Της ημέρας τα σκοτάδια» με τον Βασίλη Γισδάκη όπου θέλησα να εξερευνήσω μέσα από την οπτική ενός άντρα τους σύγχρονους προβληματισμούς του όσον αφορά την κοινωνία, τον έρωτα και την επανάσταση φυσικό επακόλουθο ήταν για μένα λίγα χρόνια αργότερα να επιχειρήσω το ίδιο με τον δίσκο « Στα λόγια η ψυχή» με την Ερωφίλη εστιάζοντας αυτή την φορά στην γυναικεία οπτική και ψυχοσύνθεση. Διαπιστώνοντας πως οι δύο δίσκοι αποτυπώνουν δύο διαφορετικούς ψυχικά κόσμους, αναρωτήθηκα για τους λόγους που ένας άντρας και μια γυναίκα δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν βαθύτερα, να αλληλοκατανοηθούν και εν τέλει να μπορούν να είναι μαζί, με ομοψυχία και πάνω από όλα με αγάπη.
Τι νομίζετε ότι συμβάλλει σ’ αυτό το φαινόμενο (της ανθρώπινης αποξένωσης) και πώς μπορεί η μουσική να μας βοηθήσει να το αντιμετωπίσουμε; Αυτή είναι μια μεγάλη συζήτηση. Οι λόγοι είναι πολλοί κι επιχείρησα με κάθε τραγούδι του δίσκου να επικεντρώσω ξεχωριστά σε κάθε αίτιο. Πιστεύω πως καθοριστικό ρόλο παίζει η διαμόρφωση των στερεοτύπων της γυναίκας και του άντρα από το περιβάλλον όσον αφορά την αποξένωση. Κι εννοώ την οικογένεια, αργότερα το σχολείο και τέλος το εργασιακό μας περιβάλλον μετά την ενηλικίωση. Με προβληματίζει πολύ η εκτόξευση των γυναικοκτονιών και της ενδοοικογενειακής βίας τα τελευταία χρόνια κι ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους αυτών των φαινομένων είναι η απουσία ενσυναίσθησης. Η μουσική, αλλά και όλες οι τέχνες, αφυπνίζουν ή καλλιεργούν αν θέλετε την ενσυναίσθησή μας. Πόσο μπορούμε δηλαδή να νιώσουμε τις ανάγκες, τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς του διπλανού μας και να του προσφέρουμε μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά μια μεγάλη ανθρώπινη αγκαλιά. Ο δίσκος « Ζωές χωριστές» είναι ουσιαστικά μια συνομιλία δύο ανθρώπων όπου μιλάνε ανοιχτά και με την ειλικρινή διάθεση να ακούσει πραγματικά ο ένας τον άλλον.
Πώς διαμορφώθηκε η συνεργασία με την Ερωφίλη και τον Βασίλη Γισδάκη σ’ αυτό το έργο; Τι συνεισέφερε ο κάθε καλλιτέχνης στη δημιουργία του album; Για μένα ήταν πρόκληση να δουλέψω μουσικά με διαφορετικές σχολές ερμηνείας. Ο Γισδάκης που έχει γαλουχηθεί από τον μοναδικό Μάνο Χατζιδάκι έχει μια λυρική ευαισθησία, ενώ η Ερωφίλη έχει μια ερμηνευτική προσέγγιση πιο γήινη, ψυχικά ενστικτώδης και για εμένα γοητευτική. Μια ερμηνευτική αντίθεση που εξυπηρετεί ιδανικά τη θεματολογία της τριλογίας. Και οι δύο τραγουδιστές ήταν ενήμεροι από την αρχή της συνεργασίας μας για το πλαίσιο της τριλογίας, κάτι που δείχνει πόσο πολύ είναι βαθιά ευαισθητοποιημένοι στη συγκεκριμένη θεματολογία. Εκτός φυσικά από τις εξαιρετικές φωνές τους, θεωρώ πως και οι δύο ερμηνευτές προσέφεραν κομμάτια από την ψυχή τους σε κάθε τραγούδι.
Υπάρχουν συγκεκριμένα μουσικά στοιχεία που σας αντιπροσωπεύουν και ξεχωρίζουν σ’ αυτό το έργο; Η θεματολογία είναι αυτή που με οδηγεί στα μουσικά στοιχεία. Στον δίσκο «Ζωές χωριστές», επειδή πρόκειται για το τέλος της τριλογίας, θέλησα τα τραγούδια να έχουν πιο φωτεινά χρώματα σε σχέση με τους δύο προηγούμενους δίσκους. Θα ακούσετε παραδείγματος χάρη τα ξύλινα πνευστά (κλαρινέτο, φλάουτο, όμποε) που προσθέτουν ένα αέρινο χρώμα στα τραγούδια. Πάντως, σε κάθε δισκογραφική δουλειά μου τα μουσικά στοιχεία ουσιαστικά υπαγορεύονται από την θεματολογία και για αυτό τον λόγο ο κάθε ένας από τους τρεις δίσκους έχει τα δικά του μουσικά χρώματα που συνάδουν συνολικά με την ενότητα της τριλογίας.
Έχετε κάνει σημαντικές σπουδές τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, δίπλα σε σπουδαίους μουσικούς – καθηγητές. Ποιες επιρροές διαμόρφωσαν περισσότερο το προσωπικό σας στυλ στη σύνθεση; Γεννήθηκα σε μια οικογένεια όπου, χωρίς να είναι κάποιος μουσικός, ήταν όλοι πολύ φιλόμουσοι. Ειδικά η μητέρα μου, η οποία έφτιαχνε τις αγαπημένες της κασέτες με τα τραγούδια και την σειρά που επέλεγε η ίδια. Κάπως έτσι, τα πρώτα μου μουσικά ακούσματα ήταν ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Ξαρχάκος, ο Λοίζος και ο Μικρούτσικος από όταν γεννήθηκα μέχρι τεσσάρων ετών που γράφτηκα σε ωδείο. Μετά όπως είναι φυσικό γνώρισα και την κλασική μουσική κι όσο μεγάλωνα εντρυφούσα ακόμα περισσότερο, παρόλα αυτά μέσα στο μυαλό μου το ελληνικό τραγούδι είχε αποτυπωθεί και παρέμενε συνυφασμένο με τους μεγάλους μας Έλληνες συνθέτες.
Έχετε γράψει μουσική για παιδικά μιούζικαλ και για παραμύθια του Όσκαρ Ουάιλντ. Πώς προσεγγίζετε την πρόκληση της μουσικής σύνθεσης για το θέατρο, σε σύγκριση με ένα album ή μια συμφωνία; Έχω μια ιδιαίτερη αγάπη στο θέατρο. Είναι η μόνη τέχνη που δεν αποτυπώνεται σε κάποιο μέσο ώστε να διατηρήσει την αθανασία της, Κάθε θεατρική παράσταση είναι διαφορετική και μοναδική και δεν θα υπάρξει ξανά ίδια για κανέναν θεατή. Αυτή η «φθαρτή ιερότητα» με γοητεύει αφάνταστα. Οι μουσικοί δίσκοι και τα τραγούδια είναι λίγο πιο μοναχικά. Η μουσική για το θέατρο προϋποθέτει ένα ομαδικό πνεύμα. Πρέπει πρωταρχικά να υπηρετεί το πνεύμα και την αισθητική του συγγραφέα και κατόπιν να υπηρετεί το όραμα του σκηνοθέτη. Όταν όλοι οι συντελεστές εναρμονιζόμαστε στην ίδια οπτική, μόνο τότε όλα μπαίνουν στην θέση τους σαν μικρά γρανάζια και λειτουργούν άψογα. Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο για εμένα όσον αφορά την μουσική για το θέατρο είναι και ο ηθοποιός. Πολλές φορές βλέποντας στις πρόβες ακόμα κι έναν ηθοποιό στο πώς προσεγγίζει τον ρόλο του, από την γλώσσα του σώματος που χρησιμοποιεί ερμηνευτικά μέχρι και τον τόνο της φωνής του, αντλώ ανεκτίμητες πληροφορίες για τον τρόπο που θα εντάξω αισθητικά την μουσική στο θεατρικό έργο.
Ως συγγραφέας της συλλογής διηγημάτων «Μεταβολή», πώς βλέπετε τη σχέση μεταξύ της λογοτεχνίας και της μουσικής σύνθεσης; Υπάρχει μια αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο μορφών έκφρασης στη δική σας δημιουργική διαδικασία; Κατά την διάρκεια της δημιουργίας σε όλες τις τέχνες η διαδικασία είναι η ίδια – το μόνο που αλλάζει είναι τα εκφραστικά μέσα. Ο ζωγράφος έχει το πινέλο και την παλέτα του, ο λογοτέχνης τις λέξεις κι ο μουσικός τις νότες. Επιδιώκω ο γραπτός μου λόγος να έχει έντονο το στοιχείο της μουσικότητας, καθώς κι η μουσική μου να έχει έντονο το στοιχείο της αφηγηματικότητας. Από την αρχή ενός μουσικού έργου μέχρι το τέλος διανύεται μια πορεία, ένα ταξίδι όπου από αλλού ξεκινάς κι αλλού καταλήγεις με καινούριες εικόνες και βιώματα. Κάθε μου τραγούδι αποτυπώνει αυτή την πορεία, την εκ των έσω αλλαγή και κάτω από αυτό το πρίσμα, η «Μεταβολή» αποδίδει λογοτεχνικά ακριβώς αυτές τις αλλαγές από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πιστεύω πως όλες οι τέχνες είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Πώς ήταν η εμπειρία την πρώτης επίσημης παρουσίασης του album “Ζωές Χωριστές» στη μουσική σκηνή «Σφίγγα»; Υπήρξαν κάποιες στιγμές που ξεχωρίσατε; Ήταν μια υπέροχη βραδιά και θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους μας τίμησαν με την παρουσία τους και γέμισαν ασφυκτικά την «Σφίγγα». Συνήθως όταν βρίσκομαι πάνω στην σκηνή δεν έχω την δυνατότητα να καταλάβω τον παλμό του κόσμου κι αυτό επειδή είμαι απορροφημένος να διευθύνω την ορχήστρα. Η αγάπη κι η ζεστασιά του κόσμου όμως ήταν τόσο μεγάλη στα νέα τραγούδια, που ένιωσα εκείνη την ημέρα πως με αυτό τον δίσκο κάτι διαφορετικό συμβαίνει. Ειδικά όταν ο κόσμος ακούει τραγούδια για πρώτη φορά και μπορεί να τα σιγοψιθυρίσει, τότε για εμένα, το τραγούδι έχει βρει τον δρόμο του.
Έχετε σκέψεις για μελλοντικά έργα ή συνεργασίες μετά την ολοκλήρωση αυτής της τριλογίας; Φυσικά, πολλά σχέδια κι έργα που ήδη ξεκίνησαν να υλοποιούνται. Η επόμενη μουσική μου εργασία έχει να κάνει με την μελοποιημένη ποίηση κι ήδη αυτή την εποχή βρίσκομαι στο στούντιο. Θεωρώ όμως πως ακόμα είναι νωρίς να συζητήσουμε για αυτήν. Είμαι πολύ χαρούμενος που τα τραγούδια από τις «Ζωές χωριστές» ξεκίνησαν το ταξίδι τους κι εάν μπορώ να ευχηθώ κάτι, αυτό είναι το ταξίδι τους να αντέξει στον χρόνο.
